Recensie
Recensie NPO Start-serie 'Het Jaar van Fortuyn'
Vijfdelige vertelling over de opkomst en dood van Pim Fortuyn en diens strijd met Ad Melkert.
Regie: Michiel Jaarsveld | Cast: Jeroen Spitzenberger (Pim Fortuyn), Ramsey Nasr (Ad Melkert), Fedja van Huêt (Mat Herben), Jaap Spijkers (Wim Kok), Teun Luijkx (Jacques Monasch), Alex Hendrickx (Hans Anker), Carly Wijs (Gerdi Verbeet), e.a. | Afleveringen: 5 | Speelduur: 48-53 minuten | Jaar: 2022
Het politieke jaar 2001-2002 zorgde voor een aardverschuiving waarvan we tot vandaag de dag de naschokken ondervinden. Den Haag zag er in het kielzog van de aanslagen op het New Yorkse World Trade Center dan ook compleet anders uit. Tijdens het tweede kabinet Kok had de Partij van de Arbeid bijna een derde van de Kamerzetels en maakte de VVD zich vooral druk om de aanschaf van de Joint Strike Fighter. Geert Wilders was een volgzaam kamerlid met zeer voorzichtige islamkritiek en Thierry Baudet had net de middelbare school verruild voor de universiteit.
Als je een kind bent van de jaren negentig of daarna, dan kan je je haast geen andere politieke werkelijkheid voorstellen dan degene die ontstond met de opkomst van en de kille moord op Pim Fortuyn. De charismatische leider van eerst Leefbaar Nederland en daarna de Lijst Pim Fortuyn appelleerde aan een gevoel van onbehagen in de samenleving.
Consensus onder zijn volgelingen was dat de menselijke maat ontbrak; een term die je nu nog steeds hoort. De PvdA was vooral bezig om het pluche warm en vast te houden. De rechtste standpunten van Fortuyn werden al snel in de extreemrechtse hoek geduwd, maar hebben er uiteindelijk wel voor gezorgd dat een onderwerp als immigratie in heel Den Haag een ruk naar rechts beleefde.
De contrasten konden haast niet groter zijn. In de vijfdelige NPO-serie Het Jaar van Fortuyn vragen zelfs zijn kinderen aan PvdA-fractieleider Ad Melkert of hun vader nou echt zo saai is als iedereen zegt. Fortuyn daarentegen is een dandy en bohemien die zegt wat hij denkt en wars is van conventies. De nieuwbakken politicus is een ongeleid projectiel en een ontregelaar, waarmee de gevestigde partijen niet goed raad weten. Dit maakt de pogingen van de PvdA om hem weerwoord te bieden infantiel en pathetisch. Hoewel de linkse partijen winnen op inhoud, weten ze dit niet te vertalen in verkiezingswinst.
Keerpunt van de verkiezingsstrijd tussen de socialisten en de 'Fortuynisten' was het debat na afloop van de gemeenteraadsverkiezingen in 2002. Melkert had er flink de pest in en liet dit dan ook in woord en gebaar blijken tegenover een triomferende Fortuyn. Juist dit politieke keerpunt wordt opvallend subtiel aangestipt, waar veel andere gebeurtenissen al dan niet flink aangedikt in hun dramatische gehalte tot de laatste druppel worden uitgewrongen.
Dat is natuurlijk ook hoe het hoort bij een smeuïge politieke soap die eindigt in een ongekend drama waarbij de kogel van links kwam. De toon is weliswaar eleganter dan de sensatiezoekende koningshuisseries van Tomas Ross, maar weldegelijk gericht op effectbejag en niet op subtiliteit. De serie van Michiel Jaarsveld lijkt binnen elke aflevering te experimenten in toon en vaart. De drukke flitsaanpak van het eerste deel ebt gelukkig al snel weg en de stilistische elementen ervan worden in de andere vier afleveringen niet doorgevoerd. Alsof Jaarsveld tussendoor zijn strategie heeft willen herzien.
Het gezichtspunt van deze miniserie is wat het meest stoort. Zaken worden geduid door de monotone vertelstem van Mat Herben, vertolkt door een haast onherkenbare Fedja van Huêt. Herben raakt langzaam maar zeker betrokken bij de LPF, maar is nou niet bepaald een flitsende persoon. Hij moet archiefbeelden en situaties uitleggen terwijl we Melkert en Fortuyn hun messen zien slijpen.
Het was een slimme zet om te focussen op de strijd tussen Melkert en Fortuyn, al is het maar omdat ze werelden van verschil vertegenwoordigden. Dat is nu eenmaal een dankbaar dramatisch thema. Bovendien vertegenwoordigde en initieerde Fortuyn het populisme dat nu nog steeds in de samenleving weerklinkt. Toch ontkom je er niet aan om naast de vergelijkingen tussen wat we te zien krijgen en je eigen geheugen stil te staan bij de verkleedpartijen en imitaties. Zitten we hier te kijken naar een aflevering van Koefnoen of weet je de acteurs achter de rollen snel te vergeten?
Dit laatste is zeker het geval voor de inspanningen van Ramsey Nasr, wiens vertolking van Melkert niet leidt tot een persiflage maar een personage dat de acteur naar zijn eigen hand heeft gezet. Het rechtse firmament is er slechter aan toe. Jeroen Spitzenberger maakt van Fortuyn te veel een parodie, compleet met maniertjes en een aanstellerig stemmetje.
Het Jaar van Fortuyn toont een essentiële periode in de vaderlandse politieke geschiedenis. De hoofdrolspelers hiervan zal niet iedereen (meer) herkennen, maar de in gang gezette bewegingen zijn nog steeds merkbaar in de samenleving. De serie biedt daarmee een interessante historische les voor bijvoorbeeld schoolklassen, maar voor hen die zich de periode nog als de dag van gisteren weten te herinneren zal het getoonde dikwijls voor tenenkrommende momenten zorgen.
De begingeneriek is overigens prachtig, maar wel een beetje gekopieerd van Mad Men. Dit staat wellicht symbool voor het gebrek aan eigen smoel. De scènes waarin de dood van Fortuyn zijn nasleep krijgt, zijn omlijst door een compleet uitgespeeld nummer van Radiohead een diepe emotionele lading. Het is een zeldzame krent in verder vrijwel gladde pap, waarvan je er graag meer had willen zien, Wat een Shakespeareaans koningsdrama had kunnen zijn, is een invuloefening geworden van het aangename maar weinig spannende soort.
Het Jaar van Fortuyn is te zien bij NPO Start.
Het politieke jaar 2001-2002 zorgde voor een aardverschuiving waarvan we tot vandaag de dag de naschokken ondervinden. Den Haag zag er in het kielzog van de aanslagen op het New Yorkse World Trade Center dan ook compleet anders uit. Tijdens het tweede kabinet Kok had de Partij van de Arbeid bijna een derde van de Kamerzetels en maakte de VVD zich vooral druk om de aanschaf van de Joint Strike Fighter. Geert Wilders was een volgzaam kamerlid met zeer voorzichtige islamkritiek en Thierry Baudet had net de middelbare school verruild voor de universiteit.
Als je een kind bent van de jaren negentig of daarna, dan kan je je haast geen andere politieke werkelijkheid voorstellen dan degene die ontstond met de opkomst van en de kille moord op Pim Fortuyn. De charismatische leider van eerst Leefbaar Nederland en daarna de Lijst Pim Fortuyn appelleerde aan een gevoel van onbehagen in de samenleving.
Consensus onder zijn volgelingen was dat de menselijke maat ontbrak; een term die je nu nog steeds hoort. De PvdA was vooral bezig om het pluche warm en vast te houden. De rechtste standpunten van Fortuyn werden al snel in de extreemrechtse hoek geduwd, maar hebben er uiteindelijk wel voor gezorgd dat een onderwerp als immigratie in heel Den Haag een ruk naar rechts beleefde.
De contrasten konden haast niet groter zijn. In de vijfdelige NPO-serie Het Jaar van Fortuyn vragen zelfs zijn kinderen aan PvdA-fractieleider Ad Melkert of hun vader nou echt zo saai is als iedereen zegt. Fortuyn daarentegen is een dandy en bohemien die zegt wat hij denkt en wars is van conventies. De nieuwbakken politicus is een ongeleid projectiel en een ontregelaar, waarmee de gevestigde partijen niet goed raad weten. Dit maakt de pogingen van de PvdA om hem weerwoord te bieden infantiel en pathetisch. Hoewel de linkse partijen winnen op inhoud, weten ze dit niet te vertalen in verkiezingswinst.
Keerpunt van de verkiezingsstrijd tussen de socialisten en de 'Fortuynisten' was het debat na afloop van de gemeenteraadsverkiezingen in 2002. Melkert had er flink de pest in en liet dit dan ook in woord en gebaar blijken tegenover een triomferende Fortuyn. Juist dit politieke keerpunt wordt opvallend subtiel aangestipt, waar veel andere gebeurtenissen al dan niet flink aangedikt in hun dramatische gehalte tot de laatste druppel worden uitgewrongen.
Dat is natuurlijk ook hoe het hoort bij een smeuïge politieke soap die eindigt in een ongekend drama waarbij de kogel van links kwam. De toon is weliswaar eleganter dan de sensatiezoekende koningshuisseries van Tomas Ross, maar weldegelijk gericht op effectbejag en niet op subtiliteit. De serie van Michiel Jaarsveld lijkt binnen elke aflevering te experimenten in toon en vaart. De drukke flitsaanpak van het eerste deel ebt gelukkig al snel weg en de stilistische elementen ervan worden in de andere vier afleveringen niet doorgevoerd. Alsof Jaarsveld tussendoor zijn strategie heeft willen herzien.
Het gezichtspunt van deze miniserie is wat het meest stoort. Zaken worden geduid door de monotone vertelstem van Mat Herben, vertolkt door een haast onherkenbare Fedja van Huêt. Herben raakt langzaam maar zeker betrokken bij de LPF, maar is nou niet bepaald een flitsende persoon. Hij moet archiefbeelden en situaties uitleggen terwijl we Melkert en Fortuyn hun messen zien slijpen.
Het was een slimme zet om te focussen op de strijd tussen Melkert en Fortuyn, al is het maar omdat ze werelden van verschil vertegenwoordigden. Dat is nu eenmaal een dankbaar dramatisch thema. Bovendien vertegenwoordigde en initieerde Fortuyn het populisme dat nu nog steeds in de samenleving weerklinkt. Toch ontkom je er niet aan om naast de vergelijkingen tussen wat we te zien krijgen en je eigen geheugen stil te staan bij de verkleedpartijen en imitaties. Zitten we hier te kijken naar een aflevering van Koefnoen of weet je de acteurs achter de rollen snel te vergeten?
Dit laatste is zeker het geval voor de inspanningen van Ramsey Nasr, wiens vertolking van Melkert niet leidt tot een persiflage maar een personage dat de acteur naar zijn eigen hand heeft gezet. Het rechtse firmament is er slechter aan toe. Jeroen Spitzenberger maakt van Fortuyn te veel een parodie, compleet met maniertjes en een aanstellerig stemmetje.
Het Jaar van Fortuyn toont een essentiële periode in de vaderlandse politieke geschiedenis. De hoofdrolspelers hiervan zal niet iedereen (meer) herkennen, maar de in gang gezette bewegingen zijn nog steeds merkbaar in de samenleving. De serie biedt daarmee een interessante historische les voor bijvoorbeeld schoolklassen, maar voor hen die zich de periode nog als de dag van gisteren weten te herinneren zal het getoonde dikwijls voor tenenkrommende momenten zorgen.
De begingeneriek is overigens prachtig, maar wel een beetje gekopieerd van Mad Men. Dit staat wellicht symbool voor het gebrek aan eigen smoel. De scènes waarin de dood van Fortuyn zijn nasleep krijgt, zijn omlijst door een compleet uitgespeeld nummer van Radiohead een diepe emotionele lading. Het is een zeldzame krent in verder vrijwel gladde pap, waarvan je er graag meer had willen zien, Wat een Shakespeareaans koningsdrama had kunnen zijn, is een invuloefening geworden van het aangename maar weinig spannende soort.
Het Jaar van Fortuyn is te zien bij NPO Start.
Interessant voor jou
Interesse om voor ons te komen schrijven? Wij zijn op zoek naar freelance redacteuren.
