Recensie Netflix-serie 'The Playlist'

Regie: Per-Olav Sørensen, Hallgrim Haug | Cast: Edvin Endre (Daniel Ek), Christian Hillborg (Martin Lorentzon), Ulf Stenberg (Per Sundin), Gizem Erdogan (Petra Hansson), Joel Lutzöw (Andreas Ehn), Janice Kavander (Bobbi T), e.a. | Aantal afleveringen: 6 | Speelduur: 45-56 minuten | Jaar: 2022

Spotify is wereldwijd een van de grootste spelers in de muziekwereld geworden. Hoe heeft deze startup uit Zweden zo snel de hele industrie naar zijn hand kunnen zetten? In The Playlist wordt op een slimme manier een verhaal gemaakt van dit culturele fenomeen. Op een gefragmenteerde manier wordt de ontstaansgeschiedenis vanuit zes verschillende hoeken verteld. Verwacht geen reclamepraatje, maar knap in elkaar stekende fictie die je nog wel een paar keer laat nadenken over het gebruik van de app.

De eerste aflevering staat stil bij de oprichter en bedenker van Spotify, Daniel Ek, met een bekend verhaal volgens een vast patroon. De jonge tech-geek wordt nergens serieus genomen, maar heeft fantastische ideeën over technologie die hij bij niemand kwijt kan. Met het idee voor Spotify komt hij recht tegenover zowel de muziekindustrie als de internetpiraten te staan en wordt tegen alle verwachtingen in steenrijk.

Dan is er aan het eind van de aflevering een volledig onverwacht moment. Een ander personage, Per Sundin, de baas van Sony, vertelt dat het helemaal niet zo is gegaan. Waar in eerste instantie een standaard 'rags to riches'-verhaal lijkt te worden verteld, slaat de serie een complete andere richting in. In elke aflevering wordt een ander onderdeel van het ontstaan van Spotify belicht.

De bedenker, de industrie, de wetgeving, de programmeur, de partner en de artiest krijgen allemaal een eigen aflevering. Op deze manier wordt een complex verhaal gevormd rondom de ethische, culturele en economische vraagstukken rondom de streamingdienst. Omdat elk personage dit verhaal vanuit een eigen perspectief benadert, wordt al snel duidelijk dat er geen eenduidige manier is om Spotify te belichten. Dat blijkt ook wel als de verschillende invalshoeken elkaar nogal contrasteren.

Elk van de afleveringen heeft daarbij een eigen stijl van filmen. Vooral in de derde aflevering wordt vrij geëxperimenteerd met de vorm. Een lange gang vormt de basis van het decor. Steeds loopt Petra Hansson van kamer naar kamer, waar steeds weer andere kantoren of vergaderruimtes achter schuilen. De makers weten het juridische gesteggel als een kafkaëske koortsdroom te presenteren.

Met het laatste deel van deze miniserie zetten de makers al helemaal een gewaagde stap, door het verhaal in de nabije toekomst te laten afspelen. Dit is natuurlijk helemaal niet iets wat we als kijker gewend zijn van een biografisch vehikel. Toch werkt dit erg goed omdat hiermee op een bepaalde manier de onhoudbaarheid van het verdienmodel van Spotify wordt getoond. Want zelfs artiesten met honderdduizenden streams verdienen weinig via de streaminggigant.

The Playlist neemt de tijd om te laten zien hoe nieuwe en verse ideeën snel onderdeel kunnen worden van bestaande systemen. De utopie van een vrij internet waarbij artiesten ook nog betaald worden, slaat gedurende de serie steeds meer om richting een vorm van uitbuiting en puur kapitalisme waarbij een paar mensen heel rijk worden over de rug van een hele industrie. Vooral de transformatie van Daniel Ek als vrije denker naar uiterst zakelijke bestuursvoorzitter is hierbij erg fraai vorm gegeven.

Een van de betere afleveringen laat zien hoe Per Sundin zich geen raad weet met het nieuwe fenomeen van internetpiraterij. Zijn muzieklabel verliest bakken met geld, terwijl zelfs zijn zoon muziek illegaal downloadt. Om iets van dit alles proberen te redden besluit hij toch in zee te gaan met Spotify, alleen moet hij zijn bazen nog even overtuigen dat er een toekomst in dit nieuwe medium zit. De aflevering toont een bijna ideologische oorlog tegen de piraterij.

Misschien is het ook wel niet mogelijk om de muziekindustrie te veranderen door samen te werken met de platenlabels. Toch laat de serie ook weinig heel van het idealisme van The Pirate Bay, want daarmee konden artiesten helemaal niets meer met hun muziek verdienen. De serie laat een interessante overgang zien in het denken over culturele uitingen, of het nou over films, series of muziek gaat, als 'content'. Een cultureel product om te kopen, waarbij de uiteindelijke inhoud steeds minder uitmaakt, zolang het maar views, clicks of streams oplevert.

In het deel dat zich in de toekomst afspeelt wordt er wel heel idealistisch gehoopt op een wereldwijd protest van muzikanten, met daarbij een voorstel voor een minimumbedrag per stream. Natuurlijk zou dit mooi zijn, maar het lijkt niet in de lijn der verwachting te liggen, aangezien elk land apart zijn regels rondom het internet probeert te maken, waarbij de grote techbedrijven toch elke weer lijken te winnen.

Met The Playlist wordt een knappe miniserie afgeleverd. Het spel met verschillende perspectieven en de experimenten met vorm dragen bij aan het fragmentarische geheel. Het is dan ook moeilijk om een eenduidige mening over Spotify te vormen. Daarmee zijn de vragen die gesteld worden over de werkwijze van het bedrijf zeer valide.

Na het bekijken van de serie blijft vooral de vraag hangen: wat is het alternatief? Misschien is dit de kans voor een volgende tech-utopist om een nieuw platform te bedenken, dat wel echt eerlijk is. Een groot deel van de serie kan dan gelijk als waarschuwing dienen om vooral niet opgeslokt te raken in de industrie.



The Playlist is te zien bij Netflix.