Recensie Disney+-serie 'American Horror Story' seizoen 11

Regie: John J. Gray, Max Winkler, Jennifer Lynch, e.a. | Cast: Russell Tovey (Patrick Read), Joe Mantello (Gino Barelli), Billlie Lourd (Hannah Wells), Dennis O'Hare (Henry), Charlie Carver (Adam Carpenter), Sandra Bernard (Fran), Isaac Powell (Theo Graves), Zachary Quinto (Sam), Pattu LuPone (Kathy Pizazz), e.a. | Aantal afleveringen: 10 | Speelduur: 33-45 minuten | Jaar: 2022

Regisseur, schrijver en product Ryan Murphy en zijn team lijken een onuitputtelijke bron van inspiratie te hebben voor al dat ons de stuipen op het lijf jaagt. Wat in 2011 begon als een serie over een oud huis dat sinistere geheimen herbergde groeide uit tot een succesvolle anthologiereeks waarin veelal een vaste cast optreedt. Na het moordhuis kwamen nog heksen, vampiers, freaks, een realityshow, een eng hotel en een seriemoordenaar op een kamp in jarentachtigstijl.

Goede kans dat voor je het bekijken van de eerste aflevering van een serie een blik werpt op de IMDb-pagina. Daar zul je zien dat het elfde seizoen van Murphy's horrorreeks niet al te best in de smaak valt. Sterker nog: het is het slechtst beoordeelde seizoen van American Horror Story. Althans, zolang je het vorige seizoen, dat bestond uit twee aparte verhalen, als één seizoen beschouwt.

Dit alles heeft echter niets te maken met de kwaliteit van NYC, zoals seizoen elf is gedoopt, maar alles met de preutse en wereldvreemde blik van voornamelijk het Amerikaanse publiek. Dit seizoen is qua seksuele inhoud behoorlijk expliciet, maar anno 2023 zijn er kennelijk nog steeds mensen die hun ogen met zoutzuur willen wassen als ze twee mannen met elkaar zien zoenen of ook maar een toespeling zien maken. Naast de homo-erotische lading - de cast bestaat vrijwel volledig uit acteurs die ook in het echte leven uit de kast zijn - is dit het seizoen met de indringendste sociaalmaatschappelijke kritiek.

Het draait namelijk allemaal om de aidsepidemie in het New York van de jaren tachtig. Je zult tot de voorlaatste aflevering moeten wachten om een van de personages de term te horen uitspreken, maar het is ook daarvoor al volstrekt evident dat de mysterieuze ziekte waar de homoseksuele personages aan lijden aids is. Dat het in het ongewisse blijft komt omdat het een nieuw en ongekend fenomeen is. De oorsprong is in deze lezing niet te vinden bij apen in Afrika maar bij herten op een eiland.

In de New Yorkse gayscene waart bovendien ook een lugubere seriemoordenaar rondt die jonge aantrekkelijk mannen ontvoert en van het leven berooft. Dit allemaal om een hoger doel te dienen. Schijnbaar, want het is een plotelement dat in het begin prominent de ruimte pakt maar halverwege als een nachtkaars uitgaat. Ook duikt er een gemaskerde spierbundel op die op onheilspellende wijze potentiële slachtoffers gadeslaat. Ook al lijkt deze gedaante fysiek aanwezig, het is natuurlijk tevens de vleesgeworden metafoor voor de sluipmoordenaar die aids heet.

Rechercheur Patrick Read houdt zijn geaardheid angstvallig verborgen voor de mannetjesputters uit zijn politiekorps. Uitgerekend hij wordt op de moordzaken gezet. Hij heeft stiekem een relatie met journalist Gino, die vanuit de scene tips krijgt over de aard van de sadist. Onderzoekster Hannah Wells probeert ondertussen chocola te maken van het geheimzinnige virus dat ze bij de herten ontdekt. Het zijn verhaallijnen die mooi op elkaar aansluiten en de materie vanuit verschillende hoeken belicht.

Murphy toont niet alleen de hartverscheurende gevolgen van aids, maar naast de hechte vriendschappen binnen de gayscene ook de losse relatiestandaarden. Ook al voert monogamie niet de boventoon, Murphy weet er toch een boodschap van liefde aan vast te plakken. Niet geheel toevallig zijn in veel personages bestaande historische figuren te herkennen, waaronder fotograaf Robert Maplethorne. Musicalvedette Patti Lupone speelt de eigenaresse en zangeres van een badhuis voor mannen, wat dan weer sterkt lijkt op het begin van de loopbaan van Bette Midler.

NYC is expliciet in zijn beeldtaal, maar subtiel in de vele nuances die in de doorvlochten levens van de vele personages worden aangebracht. Dat de toon naar het einde toe wat zweverig wordt is wat lastig te verteren, omdat dit een te sterk contrast vormt met de ruwe werkelijkheid die eraan voorafging. Het is niet alleen een lustmoordenaar maar ook het virus dat flink huishoudt. Dit melodrama is onmogelijk met vals sentiment te etiketteren, maar de metafysische lading ervan zal wat wenkbrauwen doen fronsen.

Deze zweverigheid krijgt uiteindelijk wel een plek in de slotaflevering, die tot grote emotionele hoogtes stijgt als we de levensloop van een van de personages krijgen te zien, vergezeld door Kraftwerks Radioactivity. De laatste twee afleveringen van NYC voelen wat aan als mosterd na de maaltijd, want de slotaflevering vervalt in onnodige uitleg. Desondanks is dit een van de sterkere seizoenen, wat ongetwijfeld ook is ingegeven door Murphy's leven toen hij als twintiger met de aidsepidemie geconfronteerd werd en de angst hem om het hart greep.



American Horror Story is te zien bij Disney+.