Recensie NPO Start-serie '1985'

Regie: Wouter Bouvijn | Cast: Tijmen Govaerts (Marc), Aimé Claeys (Franky), Mona Mina Leon (Vicky), Roda Fawaz (Bouhouche), Peter Van Den Begin (Vernaillen), Tom Vermeir (Goffinard), e.a. | Afleveringen: 8 | Speelduur: 47-54 minuten | Jaar: 2023

Tegenwoordig zijn het diva's waar supermarktpersoneel zich zorgen om maakt, maar iedereen in Nederland en België die de vroege jaren tachtig bewust heeft meegemaakt zal zich de Bende van Nijvel nog herinneren. Hun aanslagen waren bloederig en gewelddadig. Het ergste is dat de daders nooit zijn gepakt en men niet met zekerheid weet wie er nou precies achter zat. 1985 bedenkt een fictief scenario, maar dat voelt als een commerciële keuze.

Franky en Marc zijn twee beste vrienden, samen opgegroeid in een klein Vlaams dorp. Marc wil graag in de voetsporen treden van zijn vader, een politieagent die omkwam tijdens een auto-ongeluk. Franky volgt hem, maar na hun training scheiden hun wegen zich. Wanneer er plots overvallen zijn voelt Marc zich gedwongen deze op te lossen. Ondertussen wordt Franky verwelkomd in een naargeestige troep die hem denigrerend behandeld en hij lijkt te vinden dat hij dat verdient.

1985 is verrassend goed. In ieder geval goed genoeg opgezet dat de connectie met de Bende van Nijvel overbodig is. Die zaak is nooit opgelost, dus wat is het nut van een serie die een (ietwat complotachtige) theorie als basis neemt? Bijna elke aflevering opent met een flinke disclaimer waarin wordt uitgelegd dat het getoonde extreem fictief is.

En die fictie is sterk drama; dat is voldoende. De splitsing met Marc ontstaat zo rustig dat wanneer Franky begrijpt dat er iets niet goed gaat het te laat is om nog terug te keren. Deze opbouw in acht afleveringen is goed uitgevoerd. Het enige dat er een beetje nutteloos bij lijkt te hangen is het personage van Franky's zus Vicky. Althans, tot de laatste aflevering, waarin haar aanwezigheid wel degelijk een functie blijkt te hebben. Maar haar aanwezigheid had al wel eerder enig gewicht mogen hebben.

Haar personage is ook het minst krachtig geschreven. Vicky is een meisje dat stoer dingen roept, maar wanneer ze daarmee een man wegjaagt komt ze er direct op terug. Dat rijmt niet helemaal met de intelligentie en drijfveer die zij volgens het scenario heeft. Mona Mina Leon speelt haar verder prima, maar de rest van de cast toont ook heel wat talent. De gezichten blijven veel in plooi, maar de dialogen worden natuurlijk uitgesproken en de onderliggende emoties komen duidelijk over.

Het meest overtuigende optreden komt van Aimé Claeys. Franky is namelijk iemand met grote gevoelens zonder de mentale capaciteit om daarmee om te gaan. Claeys speelt hem met een blik die niet ver boven nul staat op neutrale momenten. En bij de emotionele uitbarstingen die in latere afleveringen komen spat zijn frustratie van het scherm. Er lijkt vanaf het begin een subtiele bewondering te zijn wanneer hij kijkt naar zijn beste maatje, en niet zonder reden. Alleen zijn omschakeling van iemand die ontgroend wordt naar iemand die anderen ontgroent gaat iets te snel, maar dat ligt aan de schrijvers.

Het plot van corruptie binnen de politie en de politiek is intrigerend en had zonder de Bende van Nijvel gekund. Als je dan toch de geschiedenis als basis neemt, doe het dan goed. Tijdens een latere aanslag werd een van de gemaskerde daders geraakt door een kogel, waarna er nooit meer een voorval is geweest. Toch is het nou net dit opvallende feit dat de serie negeert. In 1985 wordt geen dader beschoten en stoppen de aanslagen gewoon zomaar. Tenminste, ze stoppen volgens de serie omdat de daders tevreden zijn met wat ze volgens deze serie willen.

Een pluim voor de crewleden die hebben bijgedragen aan het tijdsbeeld. De sets, kleding en straten lijken uit de jaren tachtig te komen. Nergens overdreven, gewoon een kloppende kopie van hoe mensen en voorwerpen er in die tijd uitzagen. Oké, de bril van slechterik Bouhouche is wel heel fout, maar accuraat; de echte liep daar toentertijd ook mee rond. Lang niet alle personages zijn gebaseerd op bestaande figuren, maar hij absoluut wel.

Inmiddels zijn de echte gebeurtenissen veertig jaar geleden, maar de serie heeft de impact redelijk treffend uit de tijdscapsule gehaald. De angst die mensen destijds voelden komt niet helemaal over, maar het tonen van de echte beelden van bloed op de grond en lijken onder lakens herinnert de kijker eraan dat in ieder geval de aanslagen geen fictie zijn. Maar het is voornamelijk het verhaal van Franky die afdwaalt en Marc die zich vastbijt in de zaak dat ervoor zorgt dat 1985 een lekker wegkijkende serie is.



1985 is te zien bij NPO Start.