'Koningshuis the Musical': begint als komedie maar eindigt jammer genoeg met een dramatische noot

Regie: Diederik Ebbinge | Cast: Valentijn Bernard (Roel Verdonk), Noortje Herlaar (Debby), Sarah Janneh (Naomi), Marcel Hensema (Frits), Beppie Melissen (Loesewies), e.a. | Afleveringen: 6 | Speelduur: 24-25 minuten | Jaar: 2024

Het heeft lang geduurd voordat Nederlandse acteurs ophielden in films en series te spelen alsof ze op de planken staan. Pas sinds deze eeuw lijken acteurs in dit land te begrijpen dat het voor de camera allemaal niet zo groot hoeft. Acteren in een mockumentary (een nepdocumentaire) is echter misschien nog wat te hoog gegrepen. Dat bewijst Koningshuis the Musical, waarin maar weinigen kunnen doen alsof ze in een echte reportage zitten.

Presentator Roel Verdonk mag voor het televisieprogramma Studio Avenue een blik achter de schermen nemen bij de musical Koningshuis, omdat de koning en koningin aanwezig zullen zijn bij de aankomende honderdste voorstelling. Het lijkt er in de eerste instantie een gezellige boel, maar het beeld dat alle betrokkenen een hechte familie vormen blijkt al snel schone schijn.

Hoe eerder de kijker het voor elkaar krijgt om zich niet te storen aan hoe geacteerd dit zogenaamd echte programma moet zijn, hoe eerder die ervan kan genieten. Geloofwaardigheid lijkt weliswaar niet echt de bedoeling te zijn geweest van maker Diederik Ebbinge, al is dat eigenlijk wel een vereiste voor een mockumentary. Gelukkig bestaat een deel van de cast uit echte musicalsterren, wat op de schaarse muzikale momenten zorgt voor wat krachtige vocale optredens.

Studio Avenue wordt neergezet als riooljournalistiek. Een middelvinger van Ebbinge naar RTL Boulevard, dat ooit het gerucht verspreidde dat hij om financiële redenen stopte met De Luizenmoeder. Ook wordt het nepgedrag uit de kunstwereld in de zeik genomen door te laten zien hoe iedereen knuffelt en mooie woorden voor elkaar heeft, terwijl het feitelijk ieder voor zich is.

Maar waar Koningshuis the Musical echt om draait is empathie. Om invoelbaar te maken hoe het is om in andermans schoenen te staan, inclusief de ervaring van wanneer een ander iets doet dat pijnlijk aankomt. Het toneelensemble moet Nederland in het klein voorstellen en weergeven hoe wij ons tegen elkaar gedragen. Alleen lijkt daarbij de insteek dat het probleem bij iedereen ligt, niet alleen bij blanke autochtonen.

Neem bijvoorbeeld de Aziatische choreograaf die de hele tijd een van de acteurs afbrandt om zijn te vrouwelijk loopje. Wanneer bij die acteur de gemoederen te hoog zijn opgelopen roept hij een racistisch scheldwoord, waarop de choreograaf op hoge poten naar de manager stampt en melding maakt van ongepast gedrag. De acteur biedt direct excuses aan en de choreograaf heeft uitleg nodig over waarom hij ook een verontschuldiging zou moeten maken. Dus: die 'buitenlanders' moeten zelf niet zo snel de racismekaart trekken als ze zelf ook de fout ingaan?

Of is het Ebbinges bedoeling om juist de bovenstaande reactie uit te lokken om vervolgens te roepen: "Zie je wel? Jullie racisten proberen altijd de schuld bij een ander te leggen." Ebbinge speelt zelf de regisseur van het stuk die vlak voor de eerste voorstelling ontslagen werd en spreekt als een complotdenker. Hoe meer hij praat tegen Roel, die zelf steeds meer opmerkt achter de coulissen, hoe meer hij tot hem doordringt. Maar is het de bedoeling dat wij die man serieus nemen of is hij doorgedraafd in ruimdenkend willen zijn?

Het eerdergenoemde moment tussen de choreograaf en de acteur wordt door de manager opgelost door af te dwingen dat beiden sorry zeggen in plaats van een officiële klacht in te dienen. Dat dit werkt wekt de indruk dat iedereen in Nederland die last heeft van lange tenen moet ophouden met snel formeel een klacht indienen. Het eerst even rustig met elkaar bespreken en gewoon aangeven waar de grens ligt bij het individu? Klinkt zeer verstandig, maar tegelijkertijd te mooi om waar te zijn dat dit inderdaad de boodschap van de serie is.

Koningshuis the Musical is niet bepaald lachen gieren brullen, maar de komische toon van het begin blijft goed hangen en met iedere aflevering wordt duidelijker dat er het een en ander speelt. Totdat aflevering vijf zich aandient, waarin de humor moeilijk te vinden is. Als het voorgaande een mix waren tussen komedie en drama was geweest zou dat niet zo opvallen, maar nu is het een beetje een domper. Nummer zes, de afsluiter van de serie, zet de zware toon door.

Wat een scherp satirisch commentaar op de samenleving had kunnen zijn wordt verpest door de afwezigheid van humor en het te letterlijk uitgesproken drama. Het koningshuis had ook wat meer klappen mogen krijgen in plaats van hier en daar wat kneepjes. De boodschap is open voor interpretatie; gewoon niet goed aangepakt of geen helder standpunt durven innemen?



Koningshuis the Musical is te zien bij NPO Start.