'Dark Matter': Schrödingers kat zet de boel weer eens op stelten

Regie: Jakob Verbruggen, Roxann Dawson, Logan George, e.a. | Cast: Joel Edgerton (Jason Dessen), Jennifer Connelly (Daniela Vargas Dessen), Oakes Fegley (Charlie Dessen), Alice Braga (Amanda Lucas), Jimmi Simpson (Ryan Holder), Dayo Okeniyi (Leighton Vance), e.a. | Afleveringen: 9 | Speelduur: 46-60 minuten | Jaar: 2024

Niet lang na Constellation brengt Apple TV+ met Dark Matter alweer een sciencefictionserie uit over parallelle werelden. De overeenkomsten zijn evident, maar de verschillen ook. Constellation is een langzaam ontsponnen tragedie waarin sfeer en mysterie belangrijker zijn dan een volgepropt plot. Dark Matter heeft juist een dynamisch verhaal en legt daarvoor zijn openingshand al vrij snel op tafel. Maar in het resterende deck zitten gelukkig ook nog genoeg azen.

In 1935 bedacht natuurkundige Erwin Schrödinger een leuk gedachtenexperiment met een kat dat er indirect voor zorgde dat de multiversumwaanzin stevig wortel heeft geschoten in film- en televisieland. Parallelle universums zijn de hoeksteen van Rick and Morty, Donnie Darko en de Spider-Verse-films en zorgde vorig jaar zelfs voor Oscargoud met Everything, Everywhere, All at Once. Zelfs It's a Wonderful Life uit 1946 valt onder deze paraplu. Het is dan ook niet verwonderlijk dat Dark Matter een hommage brengt aan die kerstklassieker. Universums hoppen is een verleidelijk concept, want het zorgt voor onbegrensde narratieve mogelijkheden.

Dat laatste is echter een tweesnijdend zwaard. Want met de blik op het oneindige verliest elke specifieke gebeurtenis aan waarde en urgentie. Net als bij het concept van tijdreizen bestaat het risico om in het plot al te lukrake kralen aan elkaar te rijgen. Want als alles kan, is weinig belangrijk. Regels zijn nodig, ook al leiden die regels onvermijdelijk tot tegenstrijdigheden, want tijdreizen en universums hoppen zijn – heus waar – onmogelijk.

Niettemin, met een goed doordacht uitgangspunt kom je in sciencefictionland een heel eind. Dark Matter heeft een uitstekend framework van pseudowetenschap, waar de spannende slagen van het verhaal een vloeiend ritme op vinden. Elke keer dat je denkt een onoplosbare paradox – iets wat eigenlijk niet bestaat – te hebben gevonden, komt de serie met een best wel logische verklaring op de proppen.

We maken kennis met Jason Dessen, die een corridor met deuren uitvindt waarachter zich parallelle werelden bevinden. Deze oneindig lange gang lijkt een nogal geforceerd narratieve constructie, maar bestaat dan ook niet 'echt’. Het is een representatie van superpositie gemaakt door het brein; welke wereld zich achter een geopende deur bevindt wordt aangestuurd door de gedachten en emoties van de reiziger. Dit is een elegante verklaring voor al die hocuspocus en past prima binnen de context van het verhaal.

Jason is trouwens nogal een hufter, die zijn eigen dubbelganger in een van de andere werelden diep in de problemen brengt. Het leidt tot een spannende serie vol plotwendingen die je misschien wel aan ziet komen, maar die toch verrassend fris zijn als ze daadwerkelijk plaatsvinden. Dark Matter voelt ook niet echt als een whodunit of een ander soort denkwedstrijd tussen maker en publiek, maar eerder als een psychologische thriller.

Het belangrijkste emotionele vraagstuk van Dark Matter is hoe het leven zou zijn als je op belangrijke momenten een ander pad had gekozen. Hufterige Jason gebruikt zijn uitvinding om de plek van aardige Jason in te nemen en zo een vergissing uit zijn verleden te herstellen. De impact op alle betrokkenen is natuurlijk enorm en wordt voelbaar door de uitstekende vertolkingen van de acteurs, die in de meeste gevallen dubbelrollen spelen.

Vooral Joel Edgerton laat zien wat een groot acteur hij is door via kleine nuances de verschillende versies van Jason te portretteren. We zien dat deze Jasons in de kern dezelfde persoon zijn, maar de afwijkende levenspaden hebben een stempel gedrukt op hun gedrag en levensfilosofie. Edgerton legt het er echter nooit te dik bovenop: hij is een man van subtiele blikken, gebaren en intonatieveranderingen.

Dark Matter is op alle gebieden een zeer bekwaam gemaakte serie. Acteerwerk, cinematografie, muziek en geluidseffecten zijn allemaal van de bovenste plank. Voeg daar het intrigerende script van Blake Crouch (tevens showrunner en auteur van het gelijknamige boek) aan toe en je hebt een topproductie die de kijker zeker aan het denken zet over de kruispunten in zijn eigen leven. Wat als...?



Dark Matter is te zien bij Apple TV+.