'Uzumaki': kookt over van creativiteit en griezeligheid

Regie: Hiroshi Nagahama, Yûji Moriyama | Cast (stemmen): Uki Satake (Kirie), Shin'ichirô Miki (Shuichi), Takashi Matsuyama (Toshio), Kôichi Tôchika (Yokota), Wataru Hatano (Okada), e.a. | Afleveringen: 4 | Speelduur: 23-33 minuten | Jaar: 2024

Wie ooit een expositie van hedendaagse kunst bezoekt, zal stuiten op werken die gemaakt zijn met de gedachte dat de toeschouwer erin ziet wat die er zelf uit wil halen. De een zal bepleiten dat dit blijk geeft van rijk materiaal, de ander zal het afdoen als luie onzin: flans maar iets in elkaar en noem het kunst. Uzumaki is thematisch gelukkig niet zo losjes, maar ook weer niet echt concreet. Dat is de enige jammerlijke tekortkoming van deze verder fantastische serie.

Kirie haalt elke dag haar beste vriend Shuichi op van het treinstation wanneer hij terugkeert van zijn werk. Op een dag vertelt hij dat hij de laatste tijd overal in hun woonplaats spiralen ziet, waarna het niet lang duurt voordat Kirie leert dat hij gelijk heeft. Ook de kijker zal snel overal spiraaltjes zien: in de bloemen, in het water, in de wolken. Het duurt slechts enkele minuten voordat een personage haar haar opzij doet en onthult dat ze een gapende draaikolk in haar voorhoofd heeft. Daarmee is de toon meteen gezet: Uzumaki is een verontrustende horrorserie.

Zelfs getekend, en dan ook nog in zwart-wit, is dit extreem angstaanjagend. Nee, er is geen gemaskerde moordenaar die jonge meiden met een mes achternazit of een onzichtbare geest die plots een kamerdeur dichtslaat. De horror zit hem in het mentale doordraaien van mensen en de fysieke veranderingen die ze daarna doorgaan. Sommige stukken zijn duidelijk met de computer geanimeerd, maar het meeste lijkt met de hand getekend en is visueel goed te volgen.

Dat de maker van de gelijknamige strip inspiratie putte uit het werk van horrorauteur H.P. Lovecraft is te zien. Deze Junji Ito merkte ooit op dat spiralen in Japan altijd op positieve wijze worden gebruikt, zoals schattige spiraaltjes op de wangen van vrolijke figuren. Ito wilde de spiraal een keer toepassen in horror. Dat uitgangspunt benut de serie voor heel wat typisch Japanse (lees: bizarre) taferelen. De vloek van de spiralen slaat zelfs over op kapsels.

Na de eerste aflevering is het ietwat onbegrijpelijk waarom de bewoners van het vervloekte stadje gewoon doorgaan met hun dagelijks leven. Pas vanaf het einde van de derde aflevering is er een algemene erkenning dat er iets aan de hand is, maar tot die tijd negeert iedereen vrolijk de gruwelijkheden die ze met eigen ogen hebben aanschouwd. Er kan worden aangevoerd dat dit weergeeft hoe blind de mens is voor zijn eigen ellende, maar dat is simpelweg geen thema binnen het verhaal.

Ito's eenvoudige uitgangspunt verklaart mogelijk waarom Uzumaki geen heldere kern lijkt te bevatten. Want hoe uitmuntend de horror ook is, het verhaal staat geheel open voor eigen interpretatie. Het ontbreken van een solide fundering is een iets te makkelijke uitvlucht. Er wordt opgebouwd naar een hysterische climax waarin zaken nou eenmaal blijken te zijn zoals ze zijn. Maar het is een acceptabel einde, dat ook emotioneel voelt als een afsluiter. En godzijdank is er geen cliffhanger. Blijf bij elke aflevering wel even hangen bij de aftiteling, want er komt altijd nog een klein stukje achteraan.



Uzumaki is te zien bij HBO Max.