Netflix-serie 'American Primeval': bakermat van het nieuwe Amerika

Regie: Peter Berg | Cast: Betty Glipin (Sara Rowell), Taylor Kitsch (Isaac), Dane DeHaan (Jacob Pratt), Saura Lightfoot-Leon (Abish), Derek Hinkey (Red Feather), Joe Tippett (James Wolsey), Jai Courtney (Virgil Vutter), Preston Mota (Devin Rowell), Shawnee Pourier (Two Moons), Shea Wigham (Jim Bridger), Kom Coates (Brigham Young), e.a. | Afleveringen: 6 | Speelduur: 36-63 minuten | Jaar: 2025

Vijf septemberdagen in 1857 vormen een van de zwartste hoofdstukken in de nog jonge geschiedenis van de Verenigde Staten. Op die dagen werd een groep van ruim honderd mormoonse pioniers overvallen door een gemaskerde bende in wat nu de staat Utah is. Het bloedbad van Mountain Meadows was de voornaamste strijd van de zogenaamde Utah-oorlog, die eenvoorbode was van de Amerikaanse Burgeroorlog. De aanstichters waren een mengeling van regeringsgezinde mormonen en een smaldeel van een inheemse stam.

De bloederige afslachting vormt de schokkende apotheose van de eerste aflevering van Peter Bergs westernserie American Primeval. Magistraal gefilmd te midden van de morbide hectiek, met een vloeiende camera die de gruwelijkheid nog meer aanzet. Zoals de titel al doet vermoeden toont Berg ons de bakermat van het moderne Amerika, waarin het Wilde Westen nog uitgevonden moet worden. Berg toont ons geen westernclichés als saloons of cowboys op paarden met lasso's.

In zijn anti-western presenteert Berg een complexe samenleving waarin niet alleen verschillende bevolkingsgroepen en politieke stromingen vijandig naar elkaar zijn, maar er ook onderling een heftige strijd woedt. Zo kon het gebeuren dat de religieuze en etnische groeperingen, aangestuurd door predikant en gouverneur Bringham Young, elkaar en hun eigen leden naar het leven stonden. Maar Berg maakt er wel een haast ondoorgrondelijke kluwen aan motieven en belangen van.

De kern van Bergs rudimentaire en uiterst gewelddadige western is redelijk goed te overzien. Sara Rowell is een welgestelde vrouw die samen met haar kreupele zoon Devin op doorreis is. Om met haar man herenigd te worden heeft ze een gids ingeschakeld die hen naar een handelspost moet brengen. Daar aangekomen voegt ze zich bij een groep mormoonse pioniers, om vervolgens in de beruchte slachtpartij te belanden.

Een van de mormonen die zwaar wordt geraakt door de afslachting door zijn geloofsgenoten is de pasgetrouwde Jacob Pratt, een sterke rol van Dane DeHaan. Door de bruten wordt de man nagenoeg gescalpeerd en zwaargewond achtergelaten. Hij zet alles op alles om herenigd te worden met vrouw Abish die ontvoerd is door een inheemse stam. Sara en haar zoon worden opgevangen door vrijbuiter Isaac, die door een inheems volk is opgevoed.

Berg combineert waargebeurde feiten en historische figuren met fictieve elementen en personages. Gefilmd met een donker kleurenfilter dat haast tegen zwart-wit aanzit lijkt hij de meedogenloosheid van een nauwelijks te bevatten maatschappij haast als doel op zichzelf te zijn gaan beschouwen. Sara ondergaat ontbering na ontbering en wordt geen moment rust gegund.

American Primeval is uitermate politiek en Berg onderschat de intelligentie van zijn publiek niet. Toch had enige duiding niet misstaan. Dat kan je immers ook prima inbouwen zonder de kijker voortdurend aan het handje mee te nemen. Zo is al vroeg duidelijk dat Young een dubbelrol speelt, waarbij de godsdienstige moraal als excuus voor wandaden geldt, maar hoe lagen de religieuze verhoudingen nou precies? En hoe verliep de onuitputtelijke expansiedrift van de VS?

Hetzelfde geldt door de verschillende inheemse stammen en hun eigen gebruiken, die voor de leek een ondoordringbare barrière vormen. De voortdurende verwarring en de masculiene wedstrijdjes armpjedrukken lijken te willen verhullen dat Berg het op het narratieve vlak niet echt op orde heeft en uiteindelijk rechtlijniger is dan hij wil doen voorkomen. Dat ook Sara geen schoon blazoen heeft en misschien wel op de vlucht is, wordt bijvoorbeeld vrij eenvoudig beslecht.

American Primeval is ruw, ongepolijst en weinig bedachtzaam. Door een hoge mate van ongrijpbare poeha heeft de serie uiteindelijk minder om het lijf dan zij pretendeert. Toch is de connectie met de huidige stand van de Amerikaanse democratie en al dat ons nog te wachten staat onmogelijk niet te leggen. Al zal Berg daar niet op uit zijn geweest.



American Primeval is te zien bij Netflix.