Netflix-serie 'Il Gattopardo': de laatste vijand van verandering

Regie: Tom Shankland, Giuseppe Capotondi, Laura Luchetti | Cast: Kim Rossi Stuart (Don Fabrizio Corbera), Saul Nanni (Tancredi Falconeri), Benedetta Porcaroli (Concetta Corbera van Salina), Deva Cassel (Angelica Sedara), Astrid Meloni (Maria Stella Corbera van Salina), e.a. | Afleveringen: 6 | Speelduur: 51-60 minuten | Jaar: 2025

Op de drempel van verandering zijn er altijd volhouders die zich vastklampen aan het verleden. Il Gattopardo, een seriebewerking van de gelijknamige roman uit 1958, verbeeldt hoe een aristocratische familie rond 1860 omgaat met de revolutionaire Italiaanse eenwording. Met een romantische intrige in het hart van de vertelling is Il Gattopardo er niet alleen voor kenners van de gelijknamige verfilming uit 1963. Ook kijkers van series als Bridgerton kunnen dit weelderige kostuumdrama gerust een kans geven.

"Onze ijdelheid is sterker dan welk leger dan ook", benadrukt familiehoofd Don Fabrizio wanneer de revolutionaire vorderingen van Giuseppe Garibaldi het anders zo vredige leven op Sicilië verstoren. Al zo lang deze pater familias het zich kan heugen, geniet hij op het eiland van de privileges die zijn afkomst en verworven eigendommen met zich meebrengen. Daarbij is controle het sleutelwoord. Controle over zijn status, controle over de bestemming van zijn kinderen en zelfs controle over de toekomst.

Het is fascinerend om te aanschouwen hoe het titelpersonage, dat dankzij zijn familiewapen bekendstaat als de Tijgerkat, in de loop van de afleveringen steeds wat meer onzekerheid gaat uitstralen. Deze subtiele ontwikkeling in de houding van de prins is een verdienste van hoofdrolspeler Kim Rossi Stuart. Don Fabrizio ervaart niet alleen welke veranderingen het eiland en zijn familie ten deel vallen; hij belichaamt ze.

De roman van de adellijke Giuseppe Tomasi di Lampedusa, die Il Gattopardo grotendeels baseerde op ervaringen van hem en zijn overgrootvader, werd ruim zestig jaar geleden al eens verfilmd door Luchino Visconti. Het is verleidelijk, maar voor het kijkplezier niet heel bevorderlijk om deze nieuwe bewerking door de lens van die film te bekijken. Vergelijkbaar is de glanzende setting, met rijke beelden van het eiland in zomersferen en balzalen met massieve kroonluchters. Dat geldt ook voor de indruk van verval en vergankelijkheid die de vertelling overspant.

Maar de toon van het (romantische) drama is ver verwijderd van de minutieuze wijze waarop Visconti met het bronmateriaal omsprong. Mede vanuit zijn eigen politieke oriëntatie besteedde de Italiaanse cineast in zijn bewerking veel aandacht aan de sociaal-politieke onderstroom van het verhaal, een stortvloed van ideeën over revolutie, corruptie, klasse en macht. De makers van de serie hebben deze onderstroom zeker niet genegeerd, maar zich wel zichtbaarder gebogen over de balans tussen het eren van het bronmateriaal en het aanspreken van een eigentijdse doelgroep.

De zwaarmoedige driehoeksverhouding tussen Don Fabrizio's dochter Concetta, burgemeestersdochter Angelica en de politiek weerbarstige neef Tancredi krijgt in het scenario minstens zoveel aandacht als het schuwe gekronkel van de Tijgerkat, die véél langer dan gezond voor hem is blijft hangen in een haast surreële ontkenning van het gekeerde tij. Omdat Tancredi hem lief is, maar ook in de geest van de revolutie gelooft, moet de prins meerdere balletjes in de lucht houden. Hij wil zijn familie prioriteit geven, maar ook al zijn privileges bewaren. Die balanceeract is gedoemd een keer te mislukken.

Als er iets op dit onderhoudende kostuumdrama aan te merken valt, dan is het vooral dat Il Gattopardo binnen haar genre te weinig nieuws brengt om zich echt te onderscheiden. Het bronmateriaal is al met verve verfilmd en de jongere vertolkers in het zog van Rossi Stuart laten geen blijvende indruk achter. Dat is deel de makers te verwijten: de rol van de burgemeestersdochter (gespeeld door nieuwkomer Deva Cassel, die debuteerde in een speelfilm van een van de regisseurs) wordt na haar sprankelende introductie bijvoorbeeld nogal passief ingekleurd.

Door de oogstrelende aankleding van de decors en het gebruik van een paar leuke handigheidjes in de montage is het een plezier is om Il Gattopardo binnen niet al te lange tijd te bekijken. Toch mist de serie de vonk die het vuur van de revolutie wél deed ontbranden. Misschien wel juist omdat de makers op twee paarden hebben gewed in plaats van te kiezen tussen een volledig brongetrouwe of stoutmoedig eigentijdse bewerking.

Net als Don Fabrizio flirt Il Gattopardo met een ideaal compromis, een aanpak die het beste van twee werelden verenigt. Voor Don Fabrizio schijnt de uitkomst van die zoektocht al in de eerste aflevering door en wordt het er in de loop van zijn verdere beslommeringen niet rooskleuriger op. Als de laatste vijand van verandering gaat hij zijn onvermijdelijke einde tegemoet.