Recensie Netflix-serie 'The Crown' seizoen 5
Het gat tussen toen en nu wordt kleiner in dit vijfde seizoen, waarin de crisis tussen Charles en Diana centraal staat.
In april 1953 doopte Elizabeth II de HMY Britannia. Het luxejacht bracht haar en de Britse koninklijke familie vele miljoenen mijlen over de wereldzeeën. Maar toen het schip jaren later moest worden gerestaureerd klonk er kritiek. Want waarom moest het Britse volk tijdens een recessie voor de kosten hiervan opdraaien? Het wel en wee van het jacht vormt een van de twee rode draden van het vijfde seizoen van Netflix-hit The Crown.
Voor de Britse koningin vertegenwoordigde het jacht alles waar ze voor stond, zo verkondigt ze in een vurig pleidooi tegen premier John Major. Diens opvolger Tony Blair wilde de Britannia vervangen door een schip met minder allure genaamd New Britain. En om discussies over de financiën de mond te snoeren moest deze opvolger eigendom van het volk worden. De royals mochten het dan 'lenen' wanneer ze het nodig hadden.
Het lot van en het gesteggel over de HMY Britannia is een wat sleetse metafoor voor een vorstin die na decennia vol lof nu kritiek te verduren krijgt. Moet er ten tijde van een recessie nog zo veel geld worden gestopt in een archaïsch instituut als het koningshuis? Kroonprins Charles wakkert het vuurtje aan en bijt zijn moeder toe dat ze nog steeds leeft in de geest van de Victoriaanse tijd. Maar Elizabeth is juist trots dat ze de mores van Mary en Victoria heeft geërfd.
Synchroon aan de discussie over de monarchie loopt de huwelijkscrisis van Charles en Diana Spencer, waarvoor in het vorige seizoen al de basis werd gelegd. De twee scheidden van tafel en bed, maar zoals Elizabeth Diana verzekert: een gelukkig huwelijk is een voorkeur, geen vereiste. Dus Diana zal gewoon koningin worden. Toch wordt voor haar de situatie onhoudbaar en besluit ze na wat valse voorwendselen van BBC-journalist Martin Bashir alles in een interview eruit te gooien.
Dit vijfde seizoen markeert de tweede keer dat de volledige cast van The Crown werd vervangen door een volgende generatie fijne acteurs. Soms is dat even wennen. Imelda Staunton als Elizabeth II toont ons een trotse statige vrouw die soms moeite heeft de moderne tijd bij te benen. Schotelantennes op Buckingham Palace? Alsof ze in een ruimteschip woont! Jonathan Pryce zit als haar echtgenoot Philip wat minder lekker in zijn rol.
Maar net als in seizoen vier is het de rol van Diana die de meeste indruk maakt. Dit keer is het de Australische Elizabeth Debicki die het personage, een ongelukkige moeder die niet alleen met Charles maar ook met een systeem is getrouwd, feilloos weet te treffen. Ze staat in schril contrast met Dominic West die een mislukte imitatie van Charles weggeeft, compleet met vreemde tics met zijn mond. Het personage wil maar niet beklijven.
Het knappe van The Crown is dat schrijver Peter Morgan voortdurend nieuwe invalshoeken weet te vinden die raken aan het instituut van het koningshuis. Of het nu de BBC is met zijn oude verstokte waarden, de link van het koningshuis met de Russische Romanovs of het opklimmen van Mohammad en Dodi Al Fayed als respectievelijk zakenman en filmproducent: het zorgt telkens voor een nieuwe kijk op Elizabeth en haar heerschappij.
Stauntons personage speelt op cruciale momenten zelfs tweede viool. Het is vooral de rol van Diana en de vraag rondom de levensvatbaarheid van de monarchie die hier de hoofdmoot vormen. Zelfs een vorstin als Elizabeth II is hieraan ondergeschikt. We zien dus minder politiek gekonkel en meer gelazer in de familiesfeer. Soms leidt dit tot emotioneel begrijpelijke, maar plotmatig overbodige uitstapjes, zoals de dood van een dochter van het petekind van Philip.
Dit vijfde seizoen, dat een groot deel van de jaren negentig van de vorige eeuw beslaat, laat bovendien een tijdsbeeld zien dat velen van ons zich nog kunnen herinneren. Verrassend genoeg deert dat weinig, wat vooral is te danken aan het sterke spel en de fijnzinnige dialogen. Het feit dat de Queen zelf recentelijk overleed, geeft een verrassend actueel tintje aan de discussies die worden opgevoerd over de positie van Charles en Camilla Parker Bowles. De HMY Britannia werd in 1997 omgedoopt tot museumstuk. Elizabeth zelf hield het nog een kwart eeuw langer vol.
The Crown is te zien bij Netflix.