Recensie
'De Toeslagenaffaire': J'accuse!
Doeltreffend drama over het toeslagenschandaal maakt boos over het onrecht.
Regie: Joram Lürsen | Cast: Genelva Lo-Kioeng-Shioe-Mourik (Kysia), Iliass Ojja (Rayan), Chiem Vreeken (Dennis), Alejandra Theus (Vera), e.a. | Afleveringen: 3 | Speelduur: 45-49 minuten | Jaar: 2024
Terwijl een driedelige dramaserie over het toeslagenschandaal verschijnt, wachten vele slachtoffers hiervan nog steeds op compensatie. Nederland blinkt uit in het in de steek laten van mensen, van de keuze voor kudde-immuniteit in de beginfase van de coronapandemie tot de bouw van strafkampen voor lastige asielzoekers, zoals recent geopenbaard door de NRC. In De Toeslagenaffaire dringt die ongemakkelijke waarheid door en ontstaat een totaalbeeld van het institutionele racisme dat aan dit schandaal ten grondslag ligt. De gefictionaliseerde verhalen van Kysia en haar gezin, de doorbijtende advocate Vera en klokkenluider Dennis maken boos over dit ongekende onrecht.
De vlotte vertelling is de verdienste van regisseur Joram Lürsen en schrijvers Alma Popeyus en Hein Schütz, die het schandaal toegankelijk en inzichtelijk presenteren. Vloeiend lopen de verhaallijnen in elkaar over, terwijl deze elk doeltreffend opbouwen naar hartverscheurende ontknopingen. Terwijl de buitenwereld steeds meer weet krijgt van de situatie, van journalisten tot Kamerleden, komen de directe betrokkenen steeds meer in de knel. Onvermijdelijk breken er ruzies uit, die inslaan doordat de serie op het scherpst van de snede balanceert.
Dankzij de ensemblebenadering komt elk aspect van het schandaal aan bod. Fragmenten van Kamerdebatten in de intro en tussendoor schetsen treffend de politieke context. Ook instituten spelen hun rol, gepersonifieerd door bazen bij de Belastingdienst die kortaf bevelen roepen. Het maakt het morele failliet van een samenleving die zoiets mogelijk maakt invoelbaar, zonder daarbij in pietluttigheden te vervallen zoals Theo van Goghs serie Medea, een benepen satire en krampachtige aanklacht tegen de Nederlandse politiek
De onlangs uitgekomen speelfilm De Jacht op Meral Ö. focust op een individueel geval in het toeslagenschandaal. Het drama graaft daardoor dieper, maar blijft ook meer op de vlakte over de maatschappelijke context. Door de spanningen die spelen rondom de personages te koppelen aan maatschappelijke tendensen doet De Toeslagenaffaire meer denken aan de doortastende thriller De Veroordeling. Echter, die film over de Deventer moordzaak verweeft het weerspiegelen van de Nederlandse samenleving krachtiger met de opzet, onder andere dankzij het krachtige acteerwerk van Fedja van Huêt of de geslepen introductie van slachtoffer Michaël de Jong.
De Toeslagenaffaire slaagt er minder in te confronteren over wat voor asociaal land Nederland eigenlijk is. Zo komt het geënsceneerd over dat de buurt waar Kysia en Dennis wonen een perfecte afspiegeling van de maatschappij is. Ook maakt de serie flauwe toespelingen in het toegankelijk informeren over het toeslagenschandaal. Graveringen in pennen bij de Belastingdienst sporen aan bij twijfel altijd af te wijzen en een café heet De Zondebok. Het doet de ogen rollen, alsof het schandaal anders niet te begrijpen zou zijn.
Toch draagt deze serie met het scherpe vizier eraan bij dit schandaal levend te houden. Ondertussen stemmen de meeste Nederlanders nog steeds op de figuren die zoiets mogelijk maken; van racist Wilders tot huichelaar Omtzigt, die een wit voetje haalde omdat hij zijn eigen zooi opruimde en nu weer schept door deelname aan een uiterst rechtse regering. Aan de eindverantwoordelijke heeft niemand meer een actieve herinnering. Hij schijnt nu bij de NAVO te werken, na de VS te paaien door als premier de genocide in Gaza te steunen. Wie De Toeslagenaffaire kijkt, zegt daarna tegen Nederland: j'accuse!
De Toeslagenaffaire is te zien bij NPO Start.
Terwijl een driedelige dramaserie over het toeslagenschandaal verschijnt, wachten vele slachtoffers hiervan nog steeds op compensatie. Nederland blinkt uit in het in de steek laten van mensen, van de keuze voor kudde-immuniteit in de beginfase van de coronapandemie tot de bouw van strafkampen voor lastige asielzoekers, zoals recent geopenbaard door de NRC. In De Toeslagenaffaire dringt die ongemakkelijke waarheid door en ontstaat een totaalbeeld van het institutionele racisme dat aan dit schandaal ten grondslag ligt. De gefictionaliseerde verhalen van Kysia en haar gezin, de doorbijtende advocate Vera en klokkenluider Dennis maken boos over dit ongekende onrecht.
De vlotte vertelling is de verdienste van regisseur Joram Lürsen en schrijvers Alma Popeyus en Hein Schütz, die het schandaal toegankelijk en inzichtelijk presenteren. Vloeiend lopen de verhaallijnen in elkaar over, terwijl deze elk doeltreffend opbouwen naar hartverscheurende ontknopingen. Terwijl de buitenwereld steeds meer weet krijgt van de situatie, van journalisten tot Kamerleden, komen de directe betrokkenen steeds meer in de knel. Onvermijdelijk breken er ruzies uit, die inslaan doordat de serie op het scherpst van de snede balanceert.
Dankzij de ensemblebenadering komt elk aspect van het schandaal aan bod. Fragmenten van Kamerdebatten in de intro en tussendoor schetsen treffend de politieke context. Ook instituten spelen hun rol, gepersonifieerd door bazen bij de Belastingdienst die kortaf bevelen roepen. Het maakt het morele failliet van een samenleving die zoiets mogelijk maakt invoelbaar, zonder daarbij in pietluttigheden te vervallen zoals Theo van Goghs serie Medea, een benepen satire en krampachtige aanklacht tegen de Nederlandse politiek
De onlangs uitgekomen speelfilm De Jacht op Meral Ö. focust op een individueel geval in het toeslagenschandaal. Het drama graaft daardoor dieper, maar blijft ook meer op de vlakte over de maatschappelijke context. Door de spanningen die spelen rondom de personages te koppelen aan maatschappelijke tendensen doet De Toeslagenaffaire meer denken aan de doortastende thriller De Veroordeling. Echter, die film over de Deventer moordzaak verweeft het weerspiegelen van de Nederlandse samenleving krachtiger met de opzet, onder andere dankzij het krachtige acteerwerk van Fedja van Huêt of de geslepen introductie van slachtoffer Michaël de Jong.
De Toeslagenaffaire slaagt er minder in te confronteren over wat voor asociaal land Nederland eigenlijk is. Zo komt het geënsceneerd over dat de buurt waar Kysia en Dennis wonen een perfecte afspiegeling van de maatschappij is. Ook maakt de serie flauwe toespelingen in het toegankelijk informeren over het toeslagenschandaal. Graveringen in pennen bij de Belastingdienst sporen aan bij twijfel altijd af te wijzen en een café heet De Zondebok. Het doet de ogen rollen, alsof het schandaal anders niet te begrijpen zou zijn.
Toch draagt deze serie met het scherpe vizier eraan bij dit schandaal levend te houden. Ondertussen stemmen de meeste Nederlanders nog steeds op de figuren die zoiets mogelijk maken; van racist Wilders tot huichelaar Omtzigt, die een wit voetje haalde omdat hij zijn eigen zooi opruimde en nu weer schept door deelname aan een uiterst rechtse regering. Aan de eindverantwoordelijke heeft niemand meer een actieve herinnering. Hij schijnt nu bij de NAVO te werken, na de VS te paaien door als premier de genocide in Gaza te steunen. Wie De Toeslagenaffaire kijkt, zegt daarna tegen Nederland: j'accuse!
De Toeslagenaffaire is te zien bij NPO Start.
Interesse om voor ons te komen schrijven? Wij zijn op zoek naar freelance redacteuren.
Vorige dag 